Hoe gids ik voor mensen met autisme?

Gidsenorganisaties streven steeds naar een zo hoog mogelijke klantentevredenheid. Dit trachten ze te bereiken door de kwaliteit van de rondleiding te verbeteren. Gidsen voor mensen met autisme vereist een iets andere aanpak dan gidsen voor mensen zonder autisme. Daarom is het belangrijk om als gids eerst te begrijpen wat autisme is en hoe jij jouw rondleiding kan afstemmen op de noden van deze doelgroep. In dit artikel kom je meer te weten over deze aanpak en de vaardigheden waarover een autismevriendelijke gids dient te beschikken.

Wees duidelijk in je communicatie

Autisme wordt gekenmerkt door een andere manier van informatieverwerking. Hierdoor zullen zij vooral nood hebben aan expliciete informatie. Ga er niet te snel van uit dat iets vanzelfsprekend is. Daarnaast zullen zij vaak iets meer tijd nodig hebben om informatie te verwerken of een antwoord te formuleren. Geef dus niet teveel informatie ineens en geef hen voldoende tijd om te reageren op vragen. Soms kan deze directe communicatie vreemd en hard overkomen, maar voor deze doelgroep is dit vaak nodig. Zeker wanneer het gaat om jonge kinderen. Hieronder vergelijken we twee opdrachten die inhoudelijk identiek zijn, maar waarbij de communicatiestijl anders is. Welke opdracht is volgens jou het meest duidelijk?

1. Opdracht 1: Balpen neer, schrift toe en ga per vijf zitten.
2. Opdracht 2: We gaan een oefening doen in groepjes. Ik stel voor dat jullie je schriften aan de kant leggen als jullie klaar zijn met schrijven. Daarna mag je in groepjes gaan zitten van ongeveer vijf mensen en dan zal ik de uitleg geven.

Opdracht 2 is in bovenstaand geval veel vager. De opdrachtgever stelt iets voor: Moet dit dan of mag je zelf kiezen of je dit doet? Wanneer wordt dit van mij verwacht? Als ik klaar ben? Nu? Mag ik nog 15 minuten doorwerken? Ongeveer vijf mensen: Hoeveel is dit dan? 4, 3, 5, 6? Hier zie je al snel dat opdracht 1 veel efficiënter is en niets aan de verbeelding overlaat.

Vervolgens kan het duidelijk structureren van je rondleiding ook beschouwd worden als een grote meerwaarde. Daarbij is het belangrijk dat je eveneens communiceert over deze structuur en er af en toe naar terug verwijst. Dit wil dus concreet zeggen dat je bij het begin van de rondleiding duidelijk aangeeft wat de structuur is van de rondleiding, wanneer een nieuw stuk begint en het vorige eindigt. Je geeft duidelijk aan wanneer ze moeten luisteren en spreekt bijvoorbeeld een teken af wanneer ze vragen mogen stellen.

Volg een training bij Toerisme voor Autisme

Autisme is een complexe problematiek waardoor het moeilijk is om de volledige omvang van deze problematiek te begrijpen zonder de juiste training. Daarom bieden we training op maat aan voor gidsen over hoe zij kunnen communiceren met deze mensen. Door uitleg te geven over wat autisme is en hoe de communicatie verloopt, zullen gidsen meer vertrouwen hebben in hun omgang met deze doelgroep. Hierdoor zullen mensen met autisme zich automatisch meer welkom voelen. Stuur ons een mailtje naar contact@toerismevoorautisme.be indien je interesse hebt in zo’n vormingsmoment. Deze vormingsmomenten worden steeds op maat gemaakt. Hierdoor gaan gidsen naar huis met zeer veel persoonlijke tips en handvatten over hoe zij hun rondleiding kunnen afstemmen op de noden van een persoon met autisme.

Maak duidelijke afspraken

Ook bij het maken van afspraken is het belangrijk om duidelijk te communiceren. Wees zo concreet mogelijk en laat niets aan de verbeelding over. Ga ervan uit dat de persoon met autisme veel minder begrijpt dan hij/zij laat blijken. Bij het maken van afspraken is het dan ook zeer belangrijk om na te gaan of de persoon deze ook effectief heeft begrepen. Wil je hen bijvoorbeeld duidelijk maken dat ze iets niet mogen doen. Bijvoorbeeld, ze mogen niet lopen in het museum. Dan is het niet voldoende om te zeggen dat ze niet mogen lopen. Want wat mogen ze dan wel doen? Huppelen, stappen, sprinten? Het is veel efficiënter om hen te zeggen wat je nu precies wel verwacht van hen. Wees zo expliciet mogelijk en geef hen ook tijd om de informatie te verwerken. Benoem ook het evidente en ga er niet van uit dat iets vanzelfsprekend is.

Visualiseer tijdens de rondleiding

Mensen met autisme zijn vaak visuele denkers. Auditieve boodschappen zijn veel vluchtiger en vager, waardoor ze vaak verloren gaan. Maak dus tijdens je rondleiding gebruik van visualisaties. Ondersteun belangrijke kernwoorden of omschrijvingen van gebeurtenissen met beeldmateriaal (i.e. foto’s, video’s, concreet materiaal). Op die manier kunnen zij jouw verhaal beter volgen en zullen ze veel aandachtiger zijn. Hierbij is het wel belangrijk dat je deze visuele verheldering aanbiedt op het niveau van de persoon. Visualisaties op het niveau van een persoon met een verstandelijke beperking, kunnen al snel overkomen als kinderachtig voor een normaal begaafde persoon.

Zelfs voor je rondleiding van start gaat, kan je al visualiseren voor de bezoeker met autisme. Stel jezelf als gids kort voor op de website aan de hand van een filmpje of voorzie een foto. Hierdoor kunnen bezoekers zich al een beeld vormen van hoe je er uit ziet en wie hen gedurende de rondleiding op sleeptouw zal nemen. Bovendien is dit een leuke extra voor alle bezoekers, niet enkel mensen met autisme!

Maak gebruik van de competentiewaaier van Toerisme Vlaanderen

Wat maakt iemand tot een goede, autismevriendelijke gids? Een combinatie van kennis, attitudes en vaardigheden. Deze noemen we competenties. Als gids is het goed om een zicht te krijgen op je competenties. Dit kan je doen aan de hand van de competentiewaaier van Toerisme Vlaanderen. De competentiewaaier is eigenlijk een tool met kaarten die verwijzen naar bepaalde attitudes, vaardigheden en kennis van een persoon waardoor je meer inzicht krijgt in je eigen sterktes. Er zijn verschillende competenties die horen bij een autismevriendelijke gids. Deze worden allemaal toegelicht in het vormingsmoment van Toerisme voor Autisme. Let wel op, het is niet omdat je jezelf niet kan terugvinden in al deze competenties dat je daarom geen autismevriendelijke gids bent. Er moet gewoon een goede match zijn tussen de persoon met autisme en de gids en daarbij kunnen deze competenties helpen.

Deze competentiewaaier kan je hier gratis raadplagen. Blader zelf eens in deze waaier en ga na welke competenties volgens jou bij een autismevriendelijke gids horen. Laat het ons weten in de comments!

Wees je bewust van je omgeving

Tot slot ervaren mensen met autisme prikkels vaak op een andere manier. Sommige mensen zijn overgevoelig aan bepaalde sensaties, anderen zijn dan weer ondergevoelig. Zo kan er sprake zijn van een oversensitiviteit voor geluid, waardoor dit soms kan ervaren worden als een donderslag in de oren. Bij een stadsrondleiding kunnen mensen snel overprikkeld geraken door het drukke verkeer of vele volk op toeristische plekken. Maar ook in een museum kunnen bezoekers overweldigd worden door de vele prikkels. Denk maar aan hedendaagse musea die werken met licht- en klankspel.

Het is echter niet altijd even gemakkelijk om als gids controle uit te oefenen op deze prikkels. In zo’n situatie is het vooral belangrijk dat je bewust bent van de prikkels die mensen in een bepaalde omgeving kunnen ervaren. Probeer hier dan zoveel mogelijk rekening mee te houden. Ga je met een gids naar een prikkelrijke kamer, kondig dit dan ook aan. Ook bij een felle overgang is het belangrijk om dit aan te kondigen. Geef je een belangrijke uitleg sta dan met je rug naar een neutrale muur en niet naar een plek waar veel passage is, dan is de kans dat de persoon afgeleid zal zijn veel kleiner. Ga je met je groep naar een nieuwe ruimte of licht je een nieuw kunstwerk toe? Geef ze dan even de tijd om dit in hen op te nemen, vooraleer je de uitleg geeft.

Wat ook zeer belangrijk kan zijn is dat je als gids op de hoogte bent van rustige plaatsen in het museum of in de stad. Stel dat een persoon met autisme overprikkeld geraakt, kan je zijn of haar begeleiders op de hoogte brengen van deze ruimtes en hen er eventueel naartoe begeleiden.